Blog van Bas Spanjers

Duurzaam?

Ongeveer een jaar geleden stond ik aan de kassa van een niet nader te noemen winkel waar ik voor een aanzienlijk bedrag (lees bijna duizend euro) spullen had gekocht. ‘’Wilt u er een tasje bij voor 5 cent?’’ vroeg de jongedame achter de kassa. ‘’Moet ik betalen voor een tasje als ik zoveel spullen koop’’? ‘’Ja’’, zei de verkoopster ‘’Wij vragen daar geld voor uit duurzame overwegingen, want een plastic tas is slecht voor het milieu.’’ Dit korte gesprek vond plaats onder naar schatting 10.000 WATT aan niet duurzame lampen die deze winkel heel de dag laat branden om al hun producten aan de man te brengen.

Volgens mij hebben ze het hier niet helemaal begrepen….

Duurzaamheid, duurzaam ondernemen, duurzaam bouwen. Deze termen vliegen ons de laatste tijd in rap tempo om de oren. Maar wat wordt er nou precies mee bedoelt? Wat is dat, duurzaam? Wat betekent het voor u en hoe gaat u er mee om?

Duurzaamheid is hip. Het is verworden tot een verkoop- en marketinginstrument. Als je niet duurzaam bent val je buiten de boot. Iedereen is opeens duurzaam, zonder nou echt te weten wat het betekent (de uitzonderingen daargelaten natuurlijk).

Als je de betekenis van duurzaam op gaat zoeken dan vind je termen als: van lange duur, durabel, proefhoudend, bestendig, betrouwbaar, degelijk, gedegen, hecht, solide, stabiel, standvastig, etc.

Maar wat is duurzaamheid nou echt?

Als architect hebben wij dagelijks te maken met duurzaamheid en duurzaam bouwen. Het is een onderwerp waar in de bouwwereld nog veel winst te behalen valt. De gebouwde omgeving neemt immers een groot deel van het globale energie- en grondstoffenverbruik voor zijn rekening. Hier moet dus goed over nagedacht en verstandig mee omgegaan worden.

Tegenwoordig wordt de duurzaamheid van een nieuw gebouw getoetst aan de EPG en de GPR en nog een aantal mooie afkortingen waarmee ik jullie verder niet wil vermoeien. Allerlei door de overheid in het leven geroepen rekeninstrumenten, waaruit een redelijk betekenisloos getal komt dat vertelt of je een goed (lees duurzaam) gebouw ontworpen hebt. Maar is dat wel zo?

Bij duurzaam bouwen moet je de achterliggende gedachte niet uit het oog verliezen. Zoals wij momenteel met grondstoffen en energiebronnen omgaan hebben wij niet voldoende aan onze ene aarde. Verschillende onderzoekers zijn met dit vraagstuk bezig geweest en zij geven aan dat wij met ons huidige verbruik tussen de vier en de zeven aardbollen nodig hebben om in onze behoeften te voorzien (gelukkig is hier niet enkel de bouwwereld debet aan). Ik hoef u niet uit te leggen dat het een keer ophoudt, als we niets veranderen. Maar wat kunnen we dan doen?

Feitelijk is duurzaam bouwen heel eenvoudig; bouw niet meer dan je nodig hebt en gebruik hiervoor zo min mogelijk eindige grondstoffen. Zorg er vervolgens voor dat het gebouw volledig kan functioneren met een minimaal energieverbruik. Simpel hè? Of toch niet?

Het eerste punt is voor mensen vaak moeilijk te bepalen; wat heb je nodig. Wij hebben reeds woningen getekend met een inhoud van 1100 m³ voor twee personen, terwijl we ook woningen hebben getekend met de helft van de inhoud, waarin 5 personen naar alle tevredenheid wonen. Hoeveel ruimte je nodig hebt (of je jezelf kunt veroorloven) is heel persoonlijk, maar in het eerste geval durf ik te zeggen dat dit vrij royaal is en dus niet echt duurzaam.

Het minimaliseren van het energieverbruik valt beter uit te leggen en kan op meerdere manier bereikt worden. Het energieverbruik van een woning is exact te berekenen op voorhand met allerlei simulatiemodellen, maar ook hier is het vooral belangrijk dat er met gezond verstand gewerkt wordt, waarbij de praktijk prevaleert boven het theoretisch rekenmodel.

De veelheid van mogelijkheden in bouwmethoden, isolatiematerialen en installaties maakt dat het vak van de architect verandert. Maar dit geldt niet alleen voor de architect. Dit geldt voor de gehele bouwkolom. Helaas moet ik vaak constateren dat de bouw in die zin een traditionele, vaak gesegmenteerde en (te) weinig innovatieve sector is, waardoor er veel kansen blijven liggen. Vaak wordt er pas nagedacht over duurzaam bouwen als het ontwerp van de architect al klaar is. Duurzaam bouwen is dan vaak een lastig iets, dat krampachtig ingepast moet worden in het plan. Reden te meer voor ons om hier op voorhand rekening mee te houden.

Natuurlijk beschikt de architect ook over de nodige kennis over isolatie en installaties. Als bureau zijn wij hier ook al een tijd intensief mee bezig, omdat ik vind dat de architect van de toekomst hier een deel van zijn bestaansrecht aan ontleent. Dit neemt niet weg dat het grote aanbod van producten en systemen en de snelle ontwikkelingen (met name vanuit het buitenland) om een integrale benadering vragen. Wil je het dus echt goed doen dan is het verstandig om alle betrokken partijen al aan het begin van het ontwerptraject bij een plan te betrekken. Een bouwteam bestaande uit de architect, de bouwer, de installateur, de constructeur, etc. Deze integrale aanpak vraagt iets meer energie aan het begin van het traject, maar resulteert in een veel beter eindresultaat, vaak ook nog tegen lagere kosten. Samenwerken is dus het devies. En het liefst in een zo vroeg mogelijk stadium.

Duurzaam bouwen biedt ook veel nieuwe kansen voor ondernemers. Zo ontstaan er nieuwe diensten, zoals energie-adviseur, passiefhuis-specialist, etc. Ook bestaande ondernemers in de bouwkolom kunnen hun diensten uitbreiden of aanpassen aan deze veranderende wereld.

Daarnaast vraagt duurzaam bouwen om nieuwe en betere bouwproducten. De bouwwijze gaat veranderen. Hier liggen kansen voor met name de producerende industrie. Dus stap in voor het te laat is…..

‘’Maar wordt duurzaam bouwen niet heel erg duur, met al die adviseurs en die dure installaties en maatregelen?’’ Nee, dat hoeft niet zo te zijn. Hier verliest de opdrachtgever vaak het grote geheel uit het oog. Als je over de gehele levensduur van een gebouw de energiebesparing berekent dan kun je hiervoor een aanzienlijk aantal maatregelen treffen. Uiteindelijk is het financieel gezien dus vaak gunstig om duurzaam te bouwen. De initiële kosten kunnen bij een dergelijk project echter wel wat hoger liggen.

Gelukkig speelt de bankwereld inmiddels ook een beetje op deze tendens in. Een aantal banken biedt lagere rentepercentages voor hypotheken, wanneer deze worden verstrekt voor energiezuinige gebouwen. Dit gecombineerd met een lagere energierekening maakt een dergelijk duurzaam gebouw dubbel interessant. En dan heb ik het nog niet over het extra gebruikscomfort dat een zo’n gebouw biedt.

Ik hoop u met deze eerste blog te hebben kunnen informeren over duurzaam bouwen en mijn visie daarop. Duurzaam bouwen is immers de toekomst.

Was getekend,

Bas Spanjers (Spanjers Architect)